बिलासपूर, छत्तीसगडचा मागच्या वर्षीचा क्षण आहे. संध्याकाळची वेळ, गुरुनानक चौकातून पास होत होतो. एक लग्नाची वरात निघत होती, कोण्या शीख परिवाराची होती. ही अशी रस्त्यावरून वरात निघाली की मला फार राग येतो कारण यामुळे पूर्ण रस्ता खोळंबतो, ट्रॅफिक वाढते, येण्याजाणाऱ्यांचे हाल होतात, तसेच झाले होते. पण त्या वरातीला त्याची चिंता नव्हती. दुतर्फा १५-२० पुरुष बायका डोक्यावर लाईट वगैरे घेऊन चालत होत्या, त्यामागे ती वरात आपले १०-१० मीटर पुढे पुढे सरकत, थांबत एक एक गाण्यावर मुंगी डान्स, साप डान्स, कंबर डान्स, दारूची बाटली डोक्यावर आहे असा एक्शन डान्स, टाळ्या डान्स असे सर्वधर्मसमभाव डान्स स्टेप्सने पब्लिकची चिंता न करता डान्स वगैरे करत होते. मागे कर्कश डिजेची गाडी, त्यामागे नवरदेवाची कार, साधे, रोजच्या पाहण्यातला प्रसंग!
बरं, अशा प्रसंगात प्रत्येक वरातीत त्यांचे पर्सनल दोन तीन ट्रॅफिक हवालदार असतात, ते गाड्यांना तुम्ही चुकताय, इथून जा, तिथून जा, थांबा वगैरे इमानइतबारे सांगत असतात, तसे दोन तीन ‘वरात’सेवक आमच्या गाड्यांना आणि रागाला आवरत होते. ह्या प्रसंगाला प्रेक्षक म्हणून काही भिकारीही थांबले होते. त्यांची टोटल लोकसंख्या सहा, एक तरुण मुलगी, तिच्या हातात एक तान्हे मूल, बाजूला फाटक्या कपड्याची, नशिबाची, हातात भिक्षापात्र असलेली नसलेली चार चिल्ली पिल्ली! ते काही पैसे मिळतील ह्या आशेने त्या गाण्याच्या गर्दीत जो कोणी त्यांच्याकडे चुकून बघेल त्याला/तिला पोटाकडे, ओठाकडे हात करून काहीतरी भिक द्या म्हणून विनवत होते. पण कोणाचे कोणाकडे लक्ष नव्हते, सगळे आपापल्या धुंदीत एन्जॉय करत होते.
थोड्या वेळात ती चार चिल्ली पिल्ली मुलेही कंटाळून भीक मागणे विसरली आणि नुसताच डान्स आणि डोळे फाडून न भूतो न भविष्यती ती लायटिंग, ती श्रीमंती पाहू लागली, मध्येच त्यांचेही कमी जास्त पाय थिरकू लागले.पण बहुतेक तेही गर्दीला आवडत नसावे ! एक वरातसेवक त्यांना हकलायला आला. गर्दीत समोर एक म्हातारा पण तगडा एक उंचापुरा शीख एकटाच मंद हळुवार नाचत होता. त्याने बहुतेक हे पाहिले असावे. त्याने धावत जाऊन त्या वरातसेवकाला थांबवले आणि खिश्यात हात घातला…
ह्या पुढचा प्रसंग थरारक होता, अकल्पनिय! त्याने खिश्यातून पैश्याऐवजी रुमाल काढला.त्या चार पाच मुलाच्या डोक्याला हलकेसे पुसले.आणि सगळ्यांना घेऊन वरतीच्या मध्यभागी आला. डान्स क्षणभर थांबला, माणसे गोंधळली, डीजे दचकला, आम्ही दचकलो, सुन्न! अंदाजे वीस सेकंद ! ती भिकारी मुले घाबरली. बाहेर तान्ह्या मुलाला घेऊन उभी असलेली मुलगी रडायला लागली. त्या मुलांना परत या म्हणून खुणावत होती. म्हाताऱ्याने त्या मुलीला ‘काळजी करू नको’ असा हात दाखवला आणि जोरात ओरडला, “गाना बजाओ, बच्चे नाचेंगे’ आणि त्या चार मुलांत सर्वांत लहान मुलीच्या कानात काहीतरी बोलला! गाणे सुरू झाले, पूर्ण वरातीत फक्त म्हातारा नाचायला लागला, मागच्या माणसांना ते आवडले नसावे, पण त्याला चिंता नव्हती, त्याला बघून ती अजाण ३-४ वर्षाची मुलगी नाचायला लागली, त्याला बघून बाकीची तिघ्ं मुलं नाचायला लागली. तो म्हातारा त्या मुलांच्या डान्स स्टेप्स फॉलो करू लागला. त्यांच्या इवल्या हातात हात घालून फुगडी खेळू लागला, हवेत उचलू लागला. एक जबरदस्त विलोभनीय असे ते दृश्य होते. हळूहळू त्या वरातीतली माणसेही पुढे आली. ती लहान ३ वर्षाची मुलगी कोरियोग्राफर झाली. ती जे नाचे तेच सगळे नाचायला लागली. एक वरातीत त्रासलेल्या लोकांना मी टाळ्या वाजवताना कधीच पाहिले नव्हते, ते त्यादिवशी पाहिले. लोक फोटो काढू लागले, व्हिडीओ बनवू लागले, सपोर्ट करू लागले. ते कोपऱ्यातील तरुणीच्या हातातले लहानगे मूल आपल्या भाऊ बहिणींना नाचताना बघून तिच्या कवेत उडत उडत चित्कारत होते!
पाच सहा मिनिटांत ते गाणे संपले, मुले भानावर आली. दचकत रस्त्यापलीकडे जायला निघाली. म्हातारा त्यांच्या मागोमाग आला आणि त्या तरुणीच्या हातात खिश्यातून काढून काही नोटा दिल्या आणि पुन्हा डान्सच्या गर्दीत आला. ती भिकारी टीम जायला निघाली, वरात पुढे सरकायला सज्ज झाली आणि आम्ही बाईकला स्टार्ट वगैरे करून, म्हाताऱ्याकडे कौतुकाने पाहत पुढे जायला सज्ज झालो. तो पुन्हा परत येऊन नवे गाणे सुरू होणार तेवढ्यात ती छोटी लहान मुलगी त्याच्या मागे मागे पुन्हा आली, त्याच्या गुढघ्याला हात लावला, वरातसेवक पुन्हा धावला, गर्दीनेही केले ना उपकार, जा ना आता ह्या नजरेने तिच्याकडे बघायला सुरुवात केली. त्या पोरीने काय केले माहीतिये? त्या पोरीने आपल्या फाटक्या फ्रॉकमधून हात घालून खिश्यातली सगळी नाणी त्या म्हाताऱ्याला दिली! त्या अजाण मुलीला ते नाणे देताना याला भीक म्हणतात हेच माहीत नव्हते.ती त्या नाचगाण्याची संधी दिली, आनंद दिला, स्वप्न दिले याचे बक्षीस त्या म्हाताऱ्याला देत होती. तिने आपले कमवलेले सर्वस्व त्या भोळ्या मनाने त्या म्हाताऱ्या देवाच्या हातात दिले होते!
म्हातारा गुढघ्यावर बसला. तिच्या गालावर हात ठेवला. त्याने ते पैसे नाकारले नाही, अश्रू लपवत आनंदाने घेतले, मुठीत दाबले, ती पोरगी हसत टा टा करत धावत आपल्या जमावाबरोबर पळून गेली. गर्दीत कितीतरी लोकांच्या डोळयांत अश्रू आले.कितीजणांना तर काय घडले ते कळाले नाही. त्या म्हाताऱ्याच्या डोळयांतही आता अश्रू झळकले, त्याने डोळे पुसत, खाली बघत, जमावाकडे नजर न मिळवता ती दाबलेली मूठ, ते बक्षीस वर हात करून आभाळाला, आम्हा जमावाला ते बक्षीस, ती कमाई दाखवली. त्यानंतर किती आनंदाने लोक ओरडले, किती चित्कार, टाळ्या, वगैरे आवाज मी तुम्हाला सांगू शकत नाही कारण ते शब्दांत मांडणे अशक्य आहे. कितीतरी माणसे कामधंदा सोडून, गाड्या सोडून त्याला भेटायला आली, गर्दी करून, रांग लावून त्याच्या पाया पडली, हात मिळवले, मिठया मारल्या, वगैरे… त्या म्हाताऱ्याने आता आम्हा लोकांकडे पाहिले. त्या म्हाताऱ्याच्या डोळयांत एक वेगळीच चमक होती. एक अशी चमक; जी ब्रूस लीचं नाव घेतले की जैकी चैनच्या डोळयांत येते, महंमदअलीच्या हाताला हात लावताना माईक टायसनच्या डोळयांत होती, रॉनल्डिनोचा डोक्याचा पापा घेताना मैरेडोनाच्या डोळयांत होती, अगदी तशीच….अशी चमक फक्त आणि फक्त देव पाहिल्यावरच येते! आज ती चमक आजही माझ्या डोळयांत आहे, मला ती दोनदा अनुभवता आली आहे, २००३ मध्ये राहुल द्रविडला भेटलो होतो तेव्हा आणि दुसरी ही यावेळची! तो म्हातारा त्या मुलीच्या कानात काय बोलला हे कोणालाही माहीत नाही. कारण ते दोन देवांचे संभाषण होते. पण खरे सांगावे तर, मी देवाला दोनदा मिठी मारली आहे, दोनदा! तुम्हाला माझा हेवा वाटलाच पाहिजे, आय मिन इट!
बरं, अशा प्रसंगात प्रत्येक वरातीत त्यांचे पर्सनल दोन तीन ट्रॅफिक हवालदार असतात, ते गाड्यांना तुम्ही चुकताय, इथून जा, तिथून जा, थांबा वगैरे इमानइतबारे सांगत असतात, तसे दोन तीन ‘वरात’सेवक आमच्या गाड्यांना आणि रागाला आवरत होते. ह्या प्रसंगाला प्रेक्षक म्हणून काही भिकारीही थांबले होते. त्यांची टोटल लोकसंख्या सहा, एक तरुण मुलगी, तिच्या हातात एक तान्हे मूल, बाजूला फाटक्या कपड्याची, नशिबाची, हातात भिक्षापात्र असलेली नसलेली चार चिल्ली पिल्ली! ते काही पैसे मिळतील ह्या आशेने त्या गाण्याच्या गर्दीत जो कोणी त्यांच्याकडे चुकून बघेल त्याला/तिला पोटाकडे, ओठाकडे हात करून काहीतरी भिक द्या म्हणून विनवत होते. पण कोणाचे कोणाकडे लक्ष नव्हते, सगळे आपापल्या धुंदीत एन्जॉय करत होते.
थोड्या वेळात ती चार चिल्ली पिल्ली मुलेही कंटाळून भीक मागणे विसरली आणि नुसताच डान्स आणि डोळे फाडून न भूतो न भविष्यती ती लायटिंग, ती श्रीमंती पाहू लागली, मध्येच त्यांचेही कमी जास्त पाय थिरकू लागले.पण बहुतेक तेही गर्दीला आवडत नसावे ! एक वरातसेवक त्यांना हकलायला आला. गर्दीत समोर एक म्हातारा पण तगडा एक उंचापुरा शीख एकटाच मंद हळुवार नाचत होता. त्याने बहुतेक हे पाहिले असावे. त्याने धावत जाऊन त्या वरातसेवकाला थांबवले आणि खिश्यात हात घातला…
ह्या पुढचा प्रसंग थरारक होता, अकल्पनिय! त्याने खिश्यातून पैश्याऐवजी रुमाल काढला.त्या चार पाच मुलाच्या डोक्याला हलकेसे पुसले.आणि सगळ्यांना घेऊन वरतीच्या मध्यभागी आला. डान्स क्षणभर थांबला, माणसे गोंधळली, डीजे दचकला, आम्ही दचकलो, सुन्न! अंदाजे वीस सेकंद ! ती भिकारी मुले घाबरली. बाहेर तान्ह्या मुलाला घेऊन उभी असलेली मुलगी रडायला लागली. त्या मुलांना परत या म्हणून खुणावत होती. म्हाताऱ्याने त्या मुलीला ‘काळजी करू नको’ असा हात दाखवला आणि जोरात ओरडला, “गाना बजाओ, बच्चे नाचेंगे’ आणि त्या चार मुलांत सर्वांत लहान मुलीच्या कानात काहीतरी बोलला! गाणे सुरू झाले, पूर्ण वरातीत फक्त म्हातारा नाचायला लागला, मागच्या माणसांना ते आवडले नसावे, पण त्याला चिंता नव्हती, त्याला बघून ती अजाण ३-४ वर्षाची मुलगी नाचायला लागली, त्याला बघून बाकीची तिघ्ं मुलं नाचायला लागली. तो म्हातारा त्या मुलांच्या डान्स स्टेप्स फॉलो करू लागला. त्यांच्या इवल्या हातात हात घालून फुगडी खेळू लागला, हवेत उचलू लागला. एक जबरदस्त विलोभनीय असे ते दृश्य होते. हळूहळू त्या वरातीतली माणसेही पुढे आली. ती लहान ३ वर्षाची मुलगी कोरियोग्राफर झाली. ती जे नाचे तेच सगळे नाचायला लागली. एक वरातीत त्रासलेल्या लोकांना मी टाळ्या वाजवताना कधीच पाहिले नव्हते, ते त्यादिवशी पाहिले. लोक फोटो काढू लागले, व्हिडीओ बनवू लागले, सपोर्ट करू लागले. ते कोपऱ्यातील तरुणीच्या हातातले लहानगे मूल आपल्या भाऊ बहिणींना नाचताना बघून तिच्या कवेत उडत उडत चित्कारत होते!
पाच सहा मिनिटांत ते गाणे संपले, मुले भानावर आली. दचकत रस्त्यापलीकडे जायला निघाली. म्हातारा त्यांच्या मागोमाग आला आणि त्या तरुणीच्या हातात खिश्यातून काढून काही नोटा दिल्या आणि पुन्हा डान्सच्या गर्दीत आला. ती भिकारी टीम जायला निघाली, वरात पुढे सरकायला सज्ज झाली आणि आम्ही बाईकला स्टार्ट वगैरे करून, म्हाताऱ्याकडे कौतुकाने पाहत पुढे जायला सज्ज झालो. तो पुन्हा परत येऊन नवे गाणे सुरू होणार तेवढ्यात ती छोटी लहान मुलगी त्याच्या मागे मागे पुन्हा आली, त्याच्या गुढघ्याला हात लावला, वरातसेवक पुन्हा धावला, गर्दीनेही केले ना उपकार, जा ना आता ह्या नजरेने तिच्याकडे बघायला सुरुवात केली. त्या पोरीने काय केले माहीतिये? त्या पोरीने आपल्या फाटक्या फ्रॉकमधून हात घालून खिश्यातली सगळी नाणी त्या म्हाताऱ्याला दिली! त्या अजाण मुलीला ते नाणे देताना याला भीक म्हणतात हेच माहीत नव्हते.ती त्या नाचगाण्याची संधी दिली, आनंद दिला, स्वप्न दिले याचे बक्षीस त्या म्हाताऱ्याला देत होती. तिने आपले कमवलेले सर्वस्व त्या भोळ्या मनाने त्या म्हाताऱ्या देवाच्या हातात दिले होते!
म्हातारा गुढघ्यावर बसला. तिच्या गालावर हात ठेवला. त्याने ते पैसे नाकारले नाही, अश्रू लपवत आनंदाने घेतले, मुठीत दाबले, ती पोरगी हसत टा टा करत धावत आपल्या जमावाबरोबर पळून गेली. गर्दीत कितीतरी लोकांच्या डोळयांत अश्रू आले.कितीजणांना तर काय घडले ते कळाले नाही. त्या म्हाताऱ्याच्या डोळयांतही आता अश्रू झळकले, त्याने डोळे पुसत, खाली बघत, जमावाकडे नजर न मिळवता ती दाबलेली मूठ, ते बक्षीस वर हात करून आभाळाला, आम्हा जमावाला ते बक्षीस, ती कमाई दाखवली. त्यानंतर किती आनंदाने लोक ओरडले, किती चित्कार, टाळ्या, वगैरे आवाज मी तुम्हाला सांगू शकत नाही कारण ते शब्दांत मांडणे अशक्य आहे. कितीतरी माणसे कामधंदा सोडून, गाड्या सोडून त्याला भेटायला आली, गर्दी करून, रांग लावून त्याच्या पाया पडली, हात मिळवले, मिठया मारल्या, वगैरे… त्या म्हाताऱ्याने आता आम्हा लोकांकडे पाहिले. त्या म्हाताऱ्याच्या डोळयांत एक वेगळीच चमक होती. एक अशी चमक; जी ब्रूस लीचं नाव घेतले की जैकी चैनच्या डोळयांत येते, महंमदअलीच्या हाताला हात लावताना माईक टायसनच्या डोळयांत होती, रॉनल्डिनोचा डोक्याचा पापा घेताना मैरेडोनाच्या डोळयांत होती, अगदी तशीच….अशी चमक फक्त आणि फक्त देव पाहिल्यावरच येते! आज ती चमक आजही माझ्या डोळयांत आहे, मला ती दोनदा अनुभवता आली आहे, २००३ मध्ये राहुल द्रविडला भेटलो होतो तेव्हा आणि दुसरी ही यावेळची! तो म्हातारा त्या मुलीच्या कानात काय बोलला हे कोणालाही माहीत नाही. कारण ते दोन देवांचे संभाषण होते. पण खरे सांगावे तर, मी देवाला दोनदा मिठी मारली आहे, दोनदा! तुम्हाला माझा हेवा वाटलाच पाहिजे, आय मिन इट!
1 Comment
आणि आपल्या लेखातून आम्हीही तो न पाहता अनुभवला….